De afgelopen weken heeft Nederland in het teken gestaan van Ruben en Julian en de oorzaken en afschuwelijke gevolgen van de vechtscheiding van ouders. En van het feit dat er al 10 instanties betrokken waren en dat niemand iets gedaan zou hebben.... Kan de Verwijsindex dit soort situaties voorkomen?
Mijn antwoord: Nee! De Verwijsindex is een hulpmiddel, geen wondermiddel. Helaas..... Tegen een ouder verblind door woede, haat of met een psychische stoornis kan niemand zich wapenen. Dus ook de Verwijsindex kan dit niet voorkomen.
Maar, afgelopen week gaf ik weer een training Verwijsindex en Meldcode. Daarnaast was ik op 2 scholen om aan het hele team voorlichting te geven. Waar ik voorheen Savannah en Gessica als ultieme voorbeelden gebruikte van slechte samenwerking, kan ik er niet omheen om Ruben en Julian nu ook te noemen. Want 10 instanties... dat is toch wel veel. En ik denk, ook echt té veel. En daar zou de Verwijsindex wel wat aan kunnen veranderen.
Ik weet niet welke instanties betrokken waren en zijn. Ik weet niet of het allemaal hulpverleners waren en of ze tegelijkertijd of na elkaar met het gezin aan de slag gingen. Waren ze er voor één van de gezinsleden of werkten ze systeemgericht? Wisten ze van elkaar dat ze bij het gezin of een gezinslid betrokken waren?'
Vragen waarop ik geen antwoord heb. Maar één ding vraag ik me wel af: had er bij nummer 3, 4 of 5 niet harder aan de bel moeten worden getrokken? Is er toen met het gezin en familie / informeel netwerk rond de tafel gezeten om te kijken naar de gang van zaken en hoe het was voor de jongens? Is er toen gewerkt met een vaste coördinator van zorg?
De Verwijsindex geeft zicht op betrokkenen, dwars door domeinen en zowel vanuit de jeugd- als de volwassenketen. Als duidelijk wordt dat er veel instanties betrokken zijn, is het aan de coördinator van zorg om samen met het gezin en betrokkenen te kijken wie eruit kan stappen. Een gezin is niet gebaat bij -tig hulpverleners maar bij een duidelijk aanspreekpunt die het meeste zelf op kan pakken. Die een specialist alleen invliegt op een specifiek onderdeel.
Voorwaarde is wel dat de Verwijsindex goed is geïmplementeerd in de gemeente, regio en daar buiten. Dus: breed qua type organisaties en vanuit visie van vroegsignalering en samenwerking. Niet vanuit risico's, maar vanuit zorg. Als hulpmiddel voor hulpverleners en ouders waarbij de registratie aanleiding is tot een inhoudelijk gesprek over situatie, doelen en betrokkenen. Want alleen een registratie is niet voldoende: er moet ook opvolging zijn!
Te laat voor Ruben, Julian en andere kinderen. Maar hopelijk op tijd voor andere kinderen en hun gezinnen. Gebruik je eigen netwerk, je eigen lijnen maar ook de Verwijsindex. Voor die betrokeknen die je anders nét gaat missen... Doen!
1 Gezin, 1 Plan, 1 Regisseur (1G1P1R): dat is wat je overal hoort. Het gezin bepaald: de 'regiehouder', de doelen en de aanpak. Waarom is er dan nog casusoverleg nodig? Waarom zitten er professionals bij elkaar om óver het gezin te praten i.p.v. mét het gezin? Waar zijn de ouders en jongere? Waarom zitten professionals aan tafel die het kind / gezin niet kennen? En zitten wel alle betrokken aan tafel? Meestal niet...Dus: weg met het casusoverleg!
Jeugdzorg moet allemaal sneller, simpeler en vanuit eigen kracht van het gezin. Domeinen binnen Jeugd- en Volwassenzorg moeten met elkaar verbonden worden. Het komt nog te vaak voor dat professionals vol goede bedoelingen in een gezin aan het werk zijn en dat van elkaar niet weten. Er is lang niet altijd sprake van een samenhangende aanpak! Het recente ITJ-rapport 'leren van calamiteiten' geeft hier meerdere voorbeelden van. 1 Gezin, 1 Plan, 1 Regisseur (1G1P1R): het is nog geen gemeengoed.
Uitgangspunt zou moeten zijn: het gezin en degene die zij bij het gesprek willen hebben. Dat zijn natuurlijk de gezinsleden, maar ook betrokkenen uit hun informele netwerk. En daarnaast de betrokken professionals. Dus de informatie van het gezin en matches in de Verwijsindex bepalen wie er aan tafel komt. Professionals zijn dienstbaar en behulpzaam aan het gezin en ondersteunen het gezin om de doelen te behalen. Maar wel ten alle tijde met hun professionaliteit in hun rugzak: oog voor de individuele gezinsleden voor wat betreft veiligheid (!), ontwikkeling en aandacht. De professional kan aangeven of specialistische zorg / onderzoek / meekijken nodig is en waarom: gerelateerd aan de doelen van het gezin(-slid). Dus samen met het gezin wordt een gezinsplan opgesteld, met duidelijke doelen en afspraken. En als dat gebeurd met de juiste mensen in de kamer, is casusoverleg niet nodig.
Schrappen dus, dat casusoverleg. Scheelt een hoop tijd, geld en energie.
Maar dat casusoverleg....dat gaat toch niet alleen over gezinnen? Elkaar persoonlijk kennen leidt tot korte lijntjes. Je wisselt ideeën en ervaringen uit. Nieuwe interventies, cursussen en aanbod wordt benoemd. Je kunt je aanpak bespreken en het is vaak ook nog gezellig!
Klopt allemaal. Maar dat is / was niet het doel van een casusoverleg. Toch zijn die doelen belangrijk, zeker weten. Dus is het van belang om te kijken hoe je hierin kan faciliteren. Daar zijn vele mogelijkheden voor. Ik denk aan: nieuwsbrieven; kenniscafé's; netwerkborrel; intervisie of deskundigheidsbevordering voor professionals van verschillende organisaties (bv. vanuit het CJG). De opkomende wijk- en buurtteams zijn al multi-disciplinair. Daar kun je als professional dus prima terecht voor dat stukje intervisie voor dat ene gezin.
Dus ja: het casusoverleg kan weg. Maar niet zomaar. Professionals moeten kunnen werken met de principes van coördinatie van Zorg (o.a. WAC-principes). En de zij-effecten van het casusoverleg moeten wel op de een of andere manier gerealiseerd worden. Dat kan met minder uren, minder tijd en dus minder geld. Uiteindelijk komt het de klant ten goede.
p.s.: en ik denk dat veel professionals het uiteindelijk ook prettiger vinden om zo te werken!
